بررسی سینماتیک ستون فقرات پشتی و کمری حین استفاده از صندلی تیپتون: مطالعه اندازه‌گیری‌های مکرر در افراد جوان سالم

مقدمه
وضعیت بدنی دانشجویان در کلاس‌های درس و سالن مطالعه می‌تواند آن‌ها را دچار اختلالات اسکلتی‌عضلانی کند. مطالعات انجام‌شده نشان داده‌اند که بین عوامل و ریسک‌فاکتور‌های اختلالات اسکلتی‌عضلانی ناشی از کار، وضعیت بدنی نامطلوب از‌جمله مهم‌ترین عوامل خطر محسوب می‌شود [1]. 
یکی از عوامل اصلی بروز بیماری‌های اسکلتی‌عضلانی، وضعیت نامناسب بدن در حین فعالیت‌های روزمره است. به‌طوری‌که اگر کار در وضعیت بدنی نامناسب یا با تلاش زیاد انجام شود به خستگی و ناراحتی فرد خواهد منجر شد. تحت این شرایط ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، لیگامان‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی ممکن است آسیب ببینند. این‌گونه صدمات را تحت عنوان اختلالات اسکلتی‌عضلانی نام نهاده‌اند [2]. اختلالات اسکلتی‌عضلانی 7 درصد از کل بیماری‌ها را در جامعه، 41 درصد مراجعین به پزشک و 43 درصد موارد بستری در بیمارستان را به خود اختصاص داده است. از این میان 63 درصد از مبتلایان به اختلالات اسکلتی‌عضلانی به نوعی دچار محدودیت حرکتی می‌شوند [3]. 
تجزیه‌و‌تحلیل وضعیت نشسته در حوزه‌‌های مختلف، مانند مهندسی پزشکی، خدمات بهداشت عمومی و طراحی ابزار اخیراً به‌عنوان یک موضوع مهم پژوهشی درآمده است. مطالعات نشان داده‌ند که وضعیت نشستن نامطلوب می‌تواند با داشتن پیامد، مانند درد‌های مختلف و سایر عوارض، تهدیدی برای بدن انسان باشد [4، 5]. قرارگیری در یک وضعیت بدنی نامناسب برای مدت‌زمان طولانی نه‌تنها باعث ایجاد اختلالات اسکلتی‌عضلانی و فشار‌های نابجای مکانیکی شده، بلکه اثرات منفی فیزیولوژیکی مانند گردش نامناسب خون و کاهش احساس راحتی را به همراه دارد [6].
دانشگاه محل کاری بسیاری از دانشجویان در سراسر جهان است و صندلی‌ها به یک عنصر فیزیکی مهم کلاس و محیط یادگیری تبدیل شده‌اند [7]. طراحی نادرست صندلی‌ها یکی از دلایل وضعیت نشستن نامناسب است [8] که می‌تواند به وضعیت بدنی نامطلوب، خستگی، فشار روانی شدید و تأثیرات بر عملکرد دانش آموزان منجر شود [7]. طراحی صندلی با رعایت نکات ارگونومیک و آموزش به کاربران صندلی می‌تواند به پیشگیری از ایجاد اختلالات اسکلتی‌عضلانی کمک کند [9، 10]. همچنین استفاده از صندلی مناسب طراحی‌شده باعث کاهش خستگی و ناراحتی در وضعیت نشسته می‌شود و به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا برای مدت طولانی‌تری راحت بنشینند، در‌نتیجه تمرکز و یادگیری را افزایش می‌دهد [11]. 
در مطالعه‌ای بر روی دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی بیرجند مشخص شد 21/5 درصد دانشجویان مورد‌بررسی، حداقل دارای یک ناراحتی اسکلتی‌عضلانی بودند که ناراحتی کمر شایع‌ترین ناراحتی ارزیابی شد [12]. براساس آخرین آمارهای موجود در سال تحصیلی 1396-1397 بالغ بر 3600000 هزار دانشجو در مراکز آموزشی کشور مشغول به تحصیل بوده‌اند [13] که استاندارد نبودن میز و صندلی کلاسی می‌تواند سلامت آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. انجام پژوهش در‌زمینه تأثیر طراحی ارگونومیکی ابزار آموزشی کمک می‌کند ضمن شناسایی نواقص موجود، متناسب با یافته‌های به‌دست‌آمده اقدامات لازم را به‌موقع انجام دهند تا از بروز و پیشرفت مشکلات اسکلتی‌عضلانی در بین دانشجویان جلوگیری شود [12].
در ایران مطالعات کمی در‌زمینه طراحی صندلی ارگونومیک برای محیط آموزشی انجام شده است [7]. صندلی باید طوری طراحی شود که امکان تغییر وضعیت بدن را برای کاربر تسهیل کند. نحوه توزیع فشاری که از صندلی بر بدن انسان وارد می‌شود، باید مناسب باشد. به‌طوری‌که توزیع نادرست فشار ممکن است باعث تنگی عروق خونی در ناحیه لگن شده و در‌نتیجه فرد بیشتر احساس ناراحتی کند [14] .
از‌آنجا‌که اغلب افراد هنگام مطالعه برای نوشتن یا خواندن کتاب به سمت جلو خم می‌شوند و یا در پوزیشن‌‌های مختلف قرار می‌گیرند، تغییرات ارگونومیک صندلی مطالعه می‌تواند به بهبود وضعیت بدنی کمک کند. عمده فعالیت‌‌های دانشجویان گوش دادن و توجه کردن به درس و مکالمات و همچنین مطالعه کردن و نوشتن است که برای انجام این فعالیت‌ها در وضعیت‌‌های متفاوتی قرار می‌گیرند [15]. 
صندلی‌‌های عادی قابلیت فراهم کردن وضعیت‌‌های مختلف نشستن مناسب را ندارند. در سال 2011 یک صندلی تحت عنوان تیپتون طراحی شد [13]. این صندلی به گونه‌ای طراحی شده است که برخلاف صندلی‌‌های عادی می‌تواند در 2 حالت مختلف بدون آسیب رساندن به وضعیت بدنی کاربر قرار گیرد. کاربر بر روی این صندلی می‌تواند به عقب بنشیند و به درس و مکالمه گوش دهد و یا اینکه صندلی به جلو هدایت شود و فرد به کار‌های فعال‌تری مثل نوشتن و مطالعه کردن بپردازد. تحقیقاتی که باربر و همکارانش انجام دادند، نشان داد بسیاری از افراد تمایل به چندین حالت نشستن را دارند، بنابراین وجود چنین صندلی‌ای لازم است تا بتواند تکیه‌گاه را به جلو بکشاند. درحالی‌که چرخش رو به جلوی شانه‌ها به حداقل رسیده و ستون فقرات پشتی صاف نگه داشته شود [13].
 میزان اثربخشی این طراحی ارزیابی نشده است که در مطالعه حاضر، هدف ارزیابی اثربخشی وجود قابلیت تغییر زاویه در پایه صندلی بر رفتار سینماتیک ستون فقرات سینه‌ای و کمری دانشجویان از‌طریق مقایسه آن با صندلی عادی کتابخانه‌ای با استفاده از روش‌‌های آبجکتیو و سابجکتیو است. بدین‌منظور یک نمونه صندلی با الگوبرداری از نمونه تجاری صندلی تیپتون ساخته شد که به‌اختصار با نام تیپتون در متن به آن اشاره شده است.

روش‌ها
مطالعه از نوع تحلیلی کمی و نیمه‌تجربی بود که شامل بررسی میزان اثربخشی صندلی تیپتون بر روی وضعیت بدنی دانشجویان از‌طریق اندازه‌گیری مکرر و با استفاده از روش الکتروگونیامتری و پرسش‌نامه کاربرد‌پذیری بود (مطالعه درون آزمودنی). جامعه پژوهش دانشجویان دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی بودند. نمونه‌گیری به‌صورت غیرتصادفی در دسترس انجام شد. با در نظر گرفتن ضریب خطای نوع اول (α=0/05) و توان آزمون (0/8=1-β)، حداقل تعداد حجم نمونه 25 نفر به دست آمد و با‌توجه‌به احتمال ریزش 15 درصدی نمونه‌ها، مطالعه بر روی30 نفر از دانشجویان (20 نفر زن و 10 نفر مرد) صورت گرفت. در این مطالعه متغیر‌های قد، وزن، سن و جنسیت به‌عنوان متغیر‌های زمینه‌ای در نظر گرفته شدند.
به‌منظور گردآوری داده‌‌های پژوهش از ابزار‌های زیر بهره گرفته شد:
دستگاه الکتروگونیامتری: دستگاه الکتروگونیامتری اختلاف پتانسیل بین 2 اندبلاک را اندازه‌گیری می‌کند. سپس این اختلاف پتانسیل را به زاویه مفصلی مربوطه تبدیل می‌کند. ‌‌در پژوهش حاضر مطابق کتاب آناتومی گری، برای اندازه‌گیری زوایای ناحیه کمری، اندبلاک ثابت بر مهره اول کمری و اندبلاک متحرک بر مهره پنجم کمری و همچنین برای اندازه‌گیری ناحیه پشتی اندبلاک ثابت بر مهره اول سینه‌ای و اندبلاک متحرک بر مهره دوازدهم سینه‌ای قرار گرفت [16]. با استفاده از این دستگاه، زوایا در 2 صفحه ساجیتال و کرونال اندازه‌گیری می‌شود و اطلاعات آن توسط نرم‌افزار Biometrics Ltd ذخیره و جمع‌آوری می‌شود.
پرسش‌نامه کاربردپذیری ساس: این پرسش‌نامه را در سال 1996 جان بروک [17] به‌عنوان مقیاسی برای ارزیابی قابلیت استفاده از یک محصول یا سیستم طراحی کرد که به‌منظور ارزیابی میزان رضایت کلی کاربران استفاده می‌شود [18]. در سال 2014 روایی و پایایی نسخه فارسی این پرسش‌نامه توسط ایمان دیانت و همکاران [19] بررسی شد. سنجش روایی و پایایی پرسش‌نامه با اندازه گیری ضریب آلفای کرونباخ 0/79 و همچنین مقدار ضریب همبستگی درون‌رده‌ای 0/96 به دست آمد که این مقادیر (بیش از 0/7) در حد مطلوبی هستند. روایی محتوایی این پرسش‌نامه نیز بر‌اساس نتایج کیفی (به‌عنوان مثال نظرات اعضای پنل) و نتایج کمی (به‌عنوان مثال سطح توافق بین اعضای متخصص پنل ، با مقادیر نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی به ترتیب بالاتر از 0/85 و 0/80) تأیید شد [19].
این پرسش‌نامه شامل 10 سؤال 5 گزینه‌ای از جنبه‌‌های مختلف قابلیت استفاده است که با نمره صفر تا 4 (کاملاً مخالف تا کاملاً موافق) توسط کاربران تکمیل می‌شود. تکمیل پرسش‌نامه حدوداً 1 دقیقه زمان می‌برد و نیازی به آموزش ندارد. 
نحوه امتیاز‌بندی سؤالات فرد و زوج این پرسش‌نامه با یکدیگر متفاوت است، بدین‌صورت که برای سؤالات فرد از عدد گزینه انتخابی یک واحد کسر می‌شود و برای سوالات زوج، عدد گزینه انتخابی از عدد 5 کسر می‌شود. سپس مجموع امتیازات در عدد 2/5 ضرب می‌شود که امتیاز کلی را نتیجه می‌دهد. امتیاز کلی عددی بین صفر الی 100 است که امتیاز بالاتر نشان‌دهنده قابلیت استفاده بیشتر محصول است.
مراحل اجرای آزمون به ترتیب در ادامه آمده‌اند.
ابتدا فرم رضایت‌نامه آگاهانه به افراد داده می‌شود تا از روش انجام مطالعه آگاه شوند. همچنین درمورد مراحل اجرای کار و زمان آزمون به‌صورت شفاهی نیز به افراد توضیح داده شد تا در صورت تمایل در مطالعه شرکت کنند و هر زمان تمایل به ادامه ارزیابی نداشتند، می‌توانستند از مطالعه خارج شوند. 
 مطابق کتاب آناتومی سطحی گری لندمارک‌های مهره‌های اول سینه‌ای و اول کمری را پیدا کردیم و اندبلاک‌های ثابت بر روی آن‌ها نصب شد. وقتی الکترودها در محل خود قرار گرفتند یک قسمت دستی برای تست کردن انجام شد تا مطمئن شویم که الکترودها تغییرات زوایا را به‌درستی ثبت می‌کنند.
چهار متن با موضوعات مختلف و متنوع، از‌جمله علم ارگونومی و کاربرد و ابعاد آن، اطلاعات عمومی و زندگی‌نامه مشاهیر و غیره با فونت استاندارد تهیه شد تا شرکت‌کنندگان بتوانند با انتخاب خود متن مورد‌علاقه‌شان را مطالعه کنند. 
 در مطالعه حاضر 2 وضعیت بدنی کشیده و مستقیم‌ و مطالعه دقیق بررسی شده است. فرد به مدت 10 دقیقه بر روی هر صندلی نشست و به مطالعه کردن پرداخت.
 ابتدا شرکت‌کنندگان بر روی صندلی عادی کتابخانه نشستند. در 5 دقیقه اول فرد به حالت کشیده و مستقیم بر روی صندلی نشست. در پایان 5 دقیقه از فرد خواسته شد تا به جلو برود و در حالت مطالعه دقیق قرار گیرد. پس از گذشت 5 دقیقه از این حالت از فرد خواسته شد تا به حالت اول خود، یعنی کشیده و مستقیم برگردد. وضعیت نشستن شرکت‌کنندگان در 2 حالت کشیده و مستقیم و مطالعه دقیق بر روی صندلی عادی در تصویر شماره 1 نشان داده شده است.



 دستگاه الکتروگونیامتری به‌صورت پیوسته داده‌ها را در نرم‌افزار  Biometrics Ltd با فرکانس 20 هرتز بر ثانیه ضبط می‌کرد.
پس از اتمام 10 دقیقه نشستن بر صندلی عادی، فرد 5 دقیقه استراحت کرد و اطلاعات فردی مورد نیاز و پرسش‌نامه کاربردپذیری را برای صندلی عادی مطالعاتی تکمیل کرد.
پس از اتمام زمان استراحت، فرد بر روی صندلی تیپتون نشست و مجدداً نشستن در وضعیت کشیده و مستقیم و سپس در وضعیت مطالعه دقیق را 5 دقیقه تکرار کرد. وضعیت نشستن شرکت‌کنندگان در 2 حالت کشیده و مستقیم و مطالعه دقیق بر روی صندلی تیپتون در تصویر شماره 2 نشان داده شده است. فرد مجدداً پرسش‌نامه کاربردپذیری را این بار برای صندلی تیپتون تکمیل کرد.



به‌طورکلی مدت‌زمان آزمون برای هر فرد با در نظر گرفتن زمان نصب اندبلاک‌های دستگاه بر بدن و نشستن در 2 وضعیت بدنی بر روی 2 صندلی و تکمیل پرسش‌نامه 30 دقیقه بود.
زوایای ستون فقرات سینه‌ای و کمری در 2 صفحه ساجیتال و کرونال برای هر فرد توسط دستگاه الکتروگونیامتری ثبت شد و میانگین کل و انحراف معیار کل برای هر کانال در هر وضعیت بدنی بر روی هر 2 صندلی به‌صورت مجزا به‌منظور تجزیه‌و‌تحلیل محاسبه شد. پس از محاسبه، پارامتر‌های دامنه تغییرات با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 25 و با تجزیه‌و‌تحلیل به روش آزمون آماری اندازه‌گیری مکرر و پارامتر امتیاز پرسش‌نامه ساس از‌طریق آزمون آماری مقایسه زوجی بررسی شدند و درنتیجه اثربخشی صندلی تیپتون ارزیابی شد. در تجزیه‌و‌تحلیل آماری سطح معنی‌داری (P‌<0/05) در نظر گرفته شد.

یافته‌ها
تمامی شرکت‌کنندگان خانم و آقا در مطالعه از‌نظر معیار قد و وزن جزو صدک 5 الی 95 جامعه بودند. در مطالعه حاضر میانگین قد خانم‌ها 3/7±163/7 سانتی‌متر و آقایان 3/7±179 سانتی‌متر، میانگین وزن خانم‌ها 6/4±65/25 کیلوگرم و آقایان 4/7±76/2 کیلوگرم، شاخص توده بدنی خانم‌ها 2/5±24/3 کیلوگرم بر متر مربع و آقایان 2/1±23/8 کیلوگرم بر متر مربع و همچنین میانگین سن خانم‌‌های شرکت‌کننده 6/4±27/3 سال و آقایان 4/7±30/3 سال بود. پس از محاسبه پارامتر‌های میانگین، انحراف معیار و دامنه تغییرات، با استفاده از نرم‌افزار SPSS و با تجزیه‌و‌تحلیل به روش آزمون آماری اندازه‌گیری مکرر و به‌صورت درون گروهی، اثربخشی صندلی تیپتون بر روی متغیر‌های وابسته مطالعه ارزیابی شد.
زوایای فلکشن و اکستنشن ستون فقرات پشتی
همان‌طور که در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود اثر متقابل صندلی و وضعیت بدنی با سطح معنی‌داری 0/058 معنی‌دار نیست. همچنین متغیر صندلی با سطح معنی‌داری 0/072 نیز معنی‌دار نیست.در‌صورتی‌که وضعیت بدنی با سطح معنی‌داری 013/0 بر روی فلکشن و اکستنشن ستون فقرات پشتی دارای اختلاف معنی‌دار است.



نتایج حاصل از مقایسه تغییرات زوایای ستون فقرات در 2 صندلی نشان از کاهش میانگین دامنه تغییرات زوایا در تمامی وضعیت‌‌های بدنی برای هر 2 ناحیه ستون فقرات پشتی و کمری در 2 صفحه ساجیتال و کرونال در صندلی تیپتون نسبت به صندلی عادی داشته است، تنها در وضعیت بدنی کشیده و مستقیم، در میانگین دامنه تغییرات فلکشن و اکستنشن پشتی، تفاوتی بین 2 صندلی مشاهده نشد. در‌حالی‌که در وضعیت بدنی مطالعه دقیق، این میانگین 23 درصد کاهش یافته است. همچنین نتایج نشان داد میانگین دامنه تغییرات فلکشن و اکستنشن پشتی در هر 2 صندلی تیپتون و عادی، در وضعیت بدنی مطالعه دقیق، بیشتر از وضعیت بدنی کشیده و مستقیم است.
زوایای لترال فلکشن ستون فقرات پشتی
همان‌طور که در جدول شماره 2 مشاهده می‌شود اثر متقابل صندلی و وضعیت بدنی با سطح معنی‌داری 0/048 دارای اختلاف معنی‌دار است. همچنین نوع صندلی با سطح معنی‌داری 0/003 دارای اختلاف معنی‌دار بر روی میانگین دامنه تغییرات لترال فلکشن پشتی است. این اختلاف در جهت کاهش 28 درصدی میانگین دامنه تغییرات زوایای لترال فلکشن پشتی، در وضعیت بدنی کشیده و مستقیم و کاهش 10 درصدی آن در وضعیت بدنی مطالعه دقیق در صندلی تیپتون نسبت به صندلی عادی بوده است. همچنین نتایج نشان داد متغیر وضعیت بدنی با سطح معنی‌داری 0/705 دارای اختلاف معنی‌دار نیست.



زوایای فلکشن و اکستنشن ستون فقرات کمری
همان‌طور که در جدول شماره 3 مشاهده می‌شود اثر متقابل صندلی و وضعیت بدنی با سطح معنی‌داری 0/174 دارای اختلاف معنی‌دار نیست. متغیر صندلی با سطح معنی‌داری 0/003 دارای اختلاف معنی‌دار در فلکشن‌-‌اکستنشن کمری است. این اختلاف معنی‌دار در جهت کاهش 16 درصدی میانگین دامنه تغییرات زوایای فلکشن-اکستنشن کمری در وضعیت بدنی کشیده و مستقیم و کاهش 43 درصدی آن در وضعیت بدنی مطالعه دقیق در صندلی تیپتون نسبت به صندلی عادی بود. درحالی‌که متغیر وضعیت بدنی با سطح معنی‌داری 0/162، اختلاف معنی‌دار در فلکشن-اکستنشن ستون فقرات کمری نداشت. 



زوایای لترال فلکشن ستون فقرات کمری
همان‌طور که در  جدول شماره 4 مشاهده می‌شود اثر متقابل صندلی و وضعیت بدنی با سطح معنی‌داری 0/595 دارای اختلاف معنی‌دار نیست. یافته‌های مطالعه نشان داد متغیر صندلی با سطح معنی‌داری 0/009 دارای اختلاف معنی‌دار در میانگین دامنه تغییرات زوایای لترال فلکشن کمری است. میانگین دامنه تغییرات زوایای لترال فلکشن کمری در هر 2 وضعیت بدنی کشیده و مستقیم و مطالعه دقیق در صندلی تیپتون نسبت به صندلی عادی 28 درصد کاهش یافته است. همچنین متغیر وضعیت بدنی با سطح معنی‌داری 0/009 نیز دارای اختلاف معنی‌دار در تغییرات لترال فلکشن کمریاست که میانگین آن در هر 2 صندلی تیپتون و عادی در وضعیت بدنی مطالعه دقیق، کمتر از وضعیت بدنی کشیده و مستقیم بوده است.



مقایسه نتایج پرسش‌نامه ساس بین حالات استفاده از صندلی عادی و تیپتون
برای مقایسه امتیازات پرسش‌نامه ساس برای 2 صندلی عادی و تیپتون در شرکت‌کنندگان مطالعه، از آزمون آماری مقایسه زوجی استفاده شد. مطابق جدول شماره 5 نتایج آنالیز آماری نشان داد دو صندلی عادی و تیپتون با سطح معنی‌داری کوچک‌تر از 0/05 با یکدیگر اختلاف معنی‌دار دارند. این معنی‌داری در جهت افزایش میانگین امتیازات پرسش‌نامه ساس در صندلی تیپتون نسبت به صندلی عادی است.



بحث
یافته‌‌های مطالعه حاضر نشان داد استفاده از صندلی تیپتون می‌تواند باعث کاهش میانگین دامنه تغییرات زوایای بدن در 2 ناحیه ستون فقرات پشتی و کمری شود. همچنین نتایج حاصل از مقایسه تغییرات زوایای ستون فقرات در 2 وضعیت بدنی، در ارزیابی زوایای فلکشن و اکستنشن پشتی، نشان داد در هر 2 صندلی عادی و تیپتون، میانگین دامنه تغییرات در وضعیت بدنی مطالعه دقیق بیشتر از وضعیت بدنی کشیده و مستقیم شده است، درحالی‌که میانگین دامنه تغییرات زوایای فلکشن و اکستنشن کمری در هر 2 صندلی عادی و تیپتون در وضعیت بدنی مطالعه دقیق کمتر از وضعیت بدنی کشیده و مستقیم است.
نتایج ارزیابی تغییرات زوایای لترال فلکشن پشتی نشان از کاهش میانگین دامنه تغییرات در وضعیت بدنی مطالعه دقیق نسبت به کشیده و مستقیم بر روی صندلی عادی و افزایش این مقدار در صندلی تیپتون دارد. این در حالی است که میانگین دامنه تغییرات زوایای لترال فلکشن کمری در هر 2 صندلی عادی و تیپتون در وضعیت بدنی مطالعه دقیق، کمتر از وضعیت بدنی کشیده و مستقیم شده است. همچنین در بررسی تأثیر نوع صندلی و وضعیت بدنی بر دامنه تغییرات لترال فلکشن ستون فقرات پشتی، متغیر نوع صندلی با تغییرات لترال فلکشن ستون فقرات پشتی ارتباط معنی‌دار داشت، اما متغیر وضعیت بدنی ارتباط معنی‌دار با آن نداشته است. 
نتایج مطالعه حاضر در بررسی تأثیر نوع وضعیت بدنی نشان داد دامنه تغییرات فلکشن و اکستنشن ستون فقرات کمری برخلاف ستون فقرات پشتی، در 2 وضعیت بدنی کشیده و مستقیم و مطالعه دقیق با یکدیگر اختلاف معنی‌دار ندارد. درحالی‌که بررسی نتایج میانگین دامنه تغییرات فلکشن و اکستنشن ستون فقرات کمری در مطالعه حاضر، نشان داد متغیر نوع صندلی دارای اختلاف معنی‌دار است. همچنین بررسی نتایج میانگین دامنه تغییرات لترال فلکشن کمری نشان‌دهنده اختلاف معنی‌دار هر 2 متغیر صندلی و وضعیت بدنی در شرکت‌کنندگان است. این نتایج با نتایج مطالعه کیم و همکاران (2014) همخوانی دارد [20]. کیم و همکاران (2014) زاویه خم شدن کمر و شیب لگن را بر روی 3 نوع نشیمنگاه سطح تراز، یک گوه متمایل به جلو (شیب 10 درجه) و یک گوه متمایل به عقب ارزیابی کردند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که تفاوت قابل‌توجهی در درجه خم شدن کمر در بین سطوح نشیمن مختلف مشاهده شده است. درجه خم شدن کمر زمانی که افراد روی گوه متمایل به جلو نشستند در مقایسه با سطح تراز و گوه متمایل به عقب به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و گوه متمایل به عقب باعث افزایش خم شدن ستون فقرات کمر می‌شود. یافته‌‌های مطالعه نشان داد نشستن روی یک گوه متمایل به جلو می‌تواند برای به حداقل رساندن خم شدن کمر مفید باشد [20].
اینتولو و همکاران (2020) 2 بالشتک ارگونومیک لگنی و کمری‌لگنی به‌منظور تنظیم صندلی از‌طریق افزایش شیب کف صندلی طراحی کردند. نتایج این مطالعه نشان داد شرکت‌کنندگان در حالت بدون بالشتک درد خفیفی گزارش دادند. درحالی‌که با استفاده از بالشتک کمری‌لگنی به‌منظور افزایش شیب کف صندلی پس از گذشت 10 دقیقه، هیچ دردی گزارش نکردند [21]. در مطالعه حاضر نیز ارزیابی میزان رضایت شرکت‌کنندگان در خصوص استفاده از 2 صندلی از‌طریق پرسش‌نامه ساس صورت گرفت که نتایج نشان داد میزان رضایت شرکت‌کنندگان در استفاده از صندلی تیپتون در مقایسه با صندلی عادی 20 درصد بالاتر است که این نتایج با یافته‌‌های مطالعه اینتولو و همکاران مبنی بر کاهش درد شرکت‌کنندگان بر روی صندلی با بالشتک (شیب‌دار) همخوانی دارد. همچنین نتایج پرسش‌نامه ساس افزایش رضایت 25 درصدی در خانم‌ها و 7 درصدی در آقایان را نشان داد که این اختلاف می‌تواند ناشی از تفاوت ابعاد آنتروپومتریک خانم‌ها و آقایان باشد که در مطالعه حاضر میانگین قد خانم‌ها 3/7±163/7 سانتی‌متر و آقایان 3/7±179 سانتی‌متر بوده است.

نتیجه‌گیری
نتایج حاصل از مقایسه تغییرات زوایای ستون فقرات در 2 صندلی نشان از کاهش میانگین دامنه تغییرات زوایا در تمامی وضعیت‌های بدنی برای هر دو ناحیه ستون فقرات پشتی و کمری در 2 صفحه ساجیتال و کرونال در صندلی تیپتون نسبت به صندلی عادی داشته است، تنها در وضعیت بدنی کشیده و مستقیم، در میانگین دامنه تغییرات فلکشن و اکستنشن پشتی، تفاوتی بین دو صندلی مشاهده نشد. بررسی امتیازات پرسش‌نامه ساس نیز نشان داد 2 صندلی عادی و تیپتون دارای اختلاف معنی‌دار هستند. این اختلاف نشان‌دهنده افزایش 19 درصدی رضایت شرکت‌کنندگان از صندلی تیپتون نسبت به صندلی عادی است. همچنین نتایج مطالعه حاکی از رضایت بیشتر خانم‌ها نسبت به آقایان از صندلی تیپتون است که اختلاف مشاهده‌شده در سطح رضایتمندی آ‌ن‌ها می‌تواند ناشی از تفاوت ابعاد آنتروپومتریک خانم‌ها و آقایان باشد. یکی از محدودیت‌های پژوهش حاضر محدودیت زمانی و طولانی‌تر شدن تحقیق به علت عدم امکان دسترسی به دانشجویان جهت ارزیابی به علت محدودیت‌های کرونایی و عدم همکاری تعدادی از نمونه‌ها به علت شرایط کرونا بود. همچنین عدم امکان انجام آزمایش در خارج از دانشگاه به علت لزوم نظارت اساتید راهنما بر مراحل انجام کار، از محدودیت‌های دیگر این پژوهش بود. با‌توجه‌به افزایش سطح رضایت کاربران از صندلی تیپتون در مقایسه با صندلی عادی، بررسی میزان تمرکز دانشجویان هنگام استفاده از صندلی تیپتون پیشنهاد می‌شود. همچنین بررسی اثربخشی استفاده از صندلی تیپتون در سایر گروه‌‌های سنی مانند کودکان و دانش آموزان توصیه می‌شود و پیشنهاد می‌‌شود در پژوهش‌‌های آتی از تعداد نمونه بیشتری استفاده شود تا تعمیم نتایج بر جامعه با اطمینان بیشتری صورت گیرد.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
کلیه کدهای اخلاقی مرتبط ارائه‌شده توسط دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در این تحقیق رعایت شد.  رضایت‌نامه کتبی آگاهانه از هر شرکت‌کننده قبل از شرکت در مطالعه اخذ شد و درصورت ‌عدم تمایل به همکاری و ادامه شرکت در آزمون تحقیق، در هر مقطع زمانی از اجرای آن، شرکت‌کنندگان می‌توانستند از مطالعه خارج شوند.

حامی مالی
هیچ حمایت مالی خارجی برای این پروژه وجود ندارد. مقاله برگرفته از پایان‌نامه‌ای تحت عنوان «بررسی سینماتیک ستون فقرات پشتی و کمری حین استفاده از صندلی تیپتون: مطالعه اندازه‌گیری‌‌های مکرر در افراد جوان سالم» است. نویسنده پایان‌نامه معصومه ذاکری از گروه ارگونومی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی است.

مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری؛ روش‌شناسی: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری، محسن واحدی؛ اعتبار‌سنجی: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی زاده، معصومه ذاکری؛ تحلیل: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری، محسن واحدی؛ تحقیق و بررسی: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری؛ منابع: معصومه ذاکری؛ نگارش پیش‌نویس: معصومه ذاکری؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری؛ بصری‌سازی: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری؛ نظارت: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری؛ مدیریت پروژه: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری؛ تأمین مالی: امیرسالار جعفرپیشه، رضا اسکوئی‌زاده، معصومه ذاکری.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
 

References

1. Dehghan N, Choobineh A, Hasanzadeh J. [Interventional ergonomic study to correct and improve working postures and decrease discomfort in assembly workers of an electronic industry (Persian)]. Iran Occupational Health. 2013; 9(4):71-9. [Link]
2. Choobineh A. Postural assessment practices in occupational ergonomics. Tehran: Fanavaran; 2005. [Link]
3. Gheibi L, Ranjbarian M, Hatami H, Khodakarim S. The relationship between the prevalence of musculoskeletal disorders in carpet weavers and the lighting in carpet weaving workshops in Takab in 2013. Journal of Ergonomics. 2015; 3(2):35-43. [Link]
4. Lis AM, Black KM, Korn H, Nordin M. Association between sitting and occupational LBP. European Spine Journal. 2007; 16(2):283-98. [DOI:10.1007/s00586-006-0143-7] [PMID] [PMCID]
5. van Dieën JH, de Looze MP, Hermans V. Effects of dynamic office chairs on trunk kinematics, trunk extensor EMG and spinal shrinkage. Ergonomics. 2001; 44(7):739-50. [DOI:10.1080/00140130120297] [PMID]
6. GuGuite JW, Logan DE, Sherry DD, Rose JB. Adolescent self-perception: Associations with chronic musculoskeletal pain and functional disability. The Journal of Pain. 2007; 8(5):379-86. [DOI:10.1016/j.jpain.2006.10.006] [PMID]
7. Ansari S, Nikpay A, Varmazyar S. Design and development of an ergonomic chair for students in educational settings. Health Scope. 2018; 7(4):e60531 [DOI:10.5812/jhealthscope.60531]
8. Huang YD, Wang S, Wang T, He LH. Effects of backrest density on lumbar load and comfort during seated work. Chinese Medical Journal. 2012; 125(19):3505-8. [PMID] [Link]
9. Vergara M, Page A. Relationship between comfort and back posture and mobility in sitting-posture. Applied Ergonomics. 2002; 33(1):1-8. [DOI:10.1016/S0003-6870(01)00056-4] [PMID]
10. Motamedzade M, Hassan Beigi M, choobineh A, Mahjoob H. [Design and development of an ergonomic chair for Iranian office workers (Persian)]. Journal of Advances in Medical and Biomedical Research. 2009; 17(68):45-52. [Link]
11. Dianat I, Karimi MA, Asl Hashemi A, Bahrampour S. Classroom furniture and anthropometric characteristics of Iranian high school students: Proposed dimensions based on anthropometric data. Applied Ergonomics. 2013; 44(1):101-8. [DOI:10.1016/j.apergo.2012.05.004] [PMID]
12. Hamed Hosseini M, Khodadadi M, Hoshiar H, Noorbakhsh AH. The effect of different classroom chairs on the prevalence of musculoskeletal problems and the rate of students’ satisfaction. Health and Development Journal. 2015; 4(3):209-18. [Link]
13. Kamil MJ, Abidin SZ. Unconscious human behavior at visceral level of emotional design. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2013; 105:149-61. [DOI:10.1016/J.SBSPRO.2013.11.016]
14. Hosseini MH, Khodadadi M, Hoshiar H, Noorbakhsh AH. The effect of different classroom chairs on the prevalence of musculoskeletal problems and the rate of students’ satisfaction. Health and Development Journal. 2015; 4(3):209-18. [Link]
15. lbeigi S, Kabootari A, Afzalpour M, Farzaneh H. [The relationship between sitting posture and musculoskeletal pain in boy elementary school students (Persian)]. Iranian Journal of Ergonomics. 2017; 5(3):41-9. [DOI:10.30699/jergon.5.3.41]
16. Norkin CC, White DJ. Measurement of Joint Motion: A Guide To Goniometry. Philadelphia: F A Davis; 2016. [Link]
17. Jordan PW, Thomas B, McClelland IL, Weerdmeester B. SUS-A quick and dirty usability scale. In: Brooke J, editor. Usability evaluation in industry. London: CRC Press; 1996. [Link]
18. Bangor A, Kortum P, Miller J. Determining what individual SUS scores mean: Adding an adjective rating scale. Journal of Usability Studies. 2009; 4(3):114-23. [Link]
19. Dianat I, Ghanbari Z, Asghari Jafarabadi M. Psychometric properties of the persian language version of the system usability scale. Health Promotion Perspectives. 2014; 4(1):82-9. [Link]
20. Kim JW, Kang MH, Noh KH, Kim JS, Oh JS. A sloped seat wedge can change the kinematics of the lumbar spine of seated workers with limited hip flexion. Journal of Physical Therapy Science. 2014; 26(8):1173-5. [DOI:10.1589/jpts.26.1173] [PMID] [PMCID]
21. SAE-Lee W. Innovative lumbo-pelvic seating cushion to improve lumbo-pelvic posture during sitting in office worker. [MSc.Thesis]. Bangkok: Srinakharinwirot University; 2020. [Link]

نوع مطالعه: پژوهشی | موضوع مقاله: فیزیولوژی ورزش